El-Battani

El-Battani



Ebu Abdullah Muhammed İbn Cabir İbn Sinan el-Battani el-Harrani İS 858 civarında Harran'da doğmuştur( Bir söylentiye göre de Harran'ın bir eyaleti olan Battan'da doğmuştur). Battani ilk olarak o da ünlü bir bilim adamı olan babası Cabir İbn Sinan el-Battani tarafından eğitilmiştir. Daha sonra ileri düzeyde eğitimini aldığı ve bir alim olarak geliştiği, Fırat Nehri kıyısındaki olan Rakka'ya gitti. 9. yy'ın başlangıcında, İS 929'da yaşamının sonuna dek çalıştığı Samarra'ya göç etti. Sabyan kökenlidir; fakat kendisi bir Müslümandır.

Battani ünlü bir astronom, matematikçi ve astrolog idi. İslam dünyasının en büyük astronomlarından biri olarak kabul edilir. Astronomi üzerine gençken Rakka'da başlayan 42 yıllık bir araştırmanın, uzun bir kariyerin sonucu olan bir çok önemli buluş yapmıştır. Bilinen buluşu, Güneş yılının en son tahminlere çok yakın olan 365 gün, 5 saat, 46 dakika ve 24 saniye olarak olağanüstü doğru belirlenmesidir. Güneş'in en uzak (yeröte) boylamının Batlamyos'tan beri 16º,47' artmış olduğunu bulmuştur. Bu güneşsel yerötelerin hareketinin ve zaman denklemindeki yavaş değişimin önemli keşfini içermektedir. Kopernik'in kabul etmesine rağmen, ekinoksların trapidasyonuna inanmıyordu.

El-Battani göze çarpan bir doğrulukla tutulumun eğimini, mevsimlerin uzunluğunu ve Güneş'in gerçek ve ortalama yörüngesini belirledi.

Batlamyos'a çok kesin bir zıtlıkla, Güneş'in görünür açısal çapının değişimini ve halkalı güneş tutulmasının olasılığını ispatladı. Ay ve gezegenlerin birkaç yörüngesini düzeltti ve yeni ayın görünürlük koşullarını belirlemek için yeni ve çok ustaca bir teori ortaya attı. Onun Ay ve Güneş tutulmaları üzerine mükemmel gözlemleri, 1749'da Dunthorne tarafından Ay'ın hareketinin seküler (cismani) ivmesini belirlemek için kullanılmıştır. Aynı zamanda, küresel trigonometrinin bazı problemleri için ortografik izdüşüm yoluyla çok düzgün çözümler elde etmiştir.

Matematikte, Yunan kirişlerini üstünlüklerinin açık bir anlatımı ile sinüslerle değiştiren ilk kişidir. Ayrıca kotanjant kavramını geliştirmiş ve bunların tablosunu derece olarak vermiştir.

Astronomi ve trigonometri üzerine çok sayıda kitap yazmıştır. En ünlü kitabı 12. yy'da Latince'ye çevrilen ve Descienta stellerum - De numeris stellerum et motibus olarak geliştirilen astronomi ile ilgili tablolu eseridir. Bunun eski bir çevirisi Vatikan'da bulunuyor. Onun tabloları gerçekten o zamanda yazılan tabloların hepsinden daha doğrudur.

Astronomi üzerine eseri, birkaç dile çevrilmiş vee Rönesans'a kadar Avrupa'da büyük ölçüde etkili olmuştur. Hem astronomi hem de trigonometrideki özgün buluşları bu bilimlerin gelişiminde büyük öneme sahiptir.
Top